یکی از اهداف اصلی نرم افزار گاما افزایش بهره وری واحدها و بخشهای فناوری اطلاعات و ارتباطات با بهره گیری از روشهای نوین مدیریت و ابزارهای مناسب برای سرعت دادن به کارها در عین حال افزایش دقت کارها می باشد. با توجه به نقش حیاتی فناوری در توسعه فناوری سامانه گاما نقش به سزایی در افزایش کارایی و اثربخشی واحدهای ict, it سازمانها ایفا می کند.
واژه کلیدی در اینجا بهره وری است، در این نوشته سعی کرده ایم تا با توجه به مراجع مختلف تعریف بهره وری به صورت روشن و واضحی بیان گردد.
بهره‌وری (تعریف OEEC)
بهره‌وری خارج قسمت بازده به یکی از عوامل تولید است. بدین ترتیب می‌توان از بهره‌وری سرمایه، بهره‌وری مواد خام، و … نام برد.
بهره‌وری (تعریف سومانث)
بهره‌وری عبارت است از خارج قسمت مجموعه خروجیهای ملموس به مجموعه ورودیهای ملموس.
چهار عامل اصلی تولید
محصولات مختلف با ادغام چهار عامل اصلی تولید می‌شوند که عبارتند از:
- زمین
- سرمایه
- کار
- سازماندهدی
با توجه به عوامل تولید اهداف بهره‌وری عبارتند از:
- استفاده بهینه از منابع مادی، نیروی انسانی، تسهیلات
- کاهش هزینه‌های تولید
- گسترش بازارها
- افزایش اشتغال و کوشش برای افزایش دستمزدهای واقعی
- بهبود معیارهای زندگی
با حصول بهره وری به نتایج مهمی از قبیل موارد زیر خواهیم رسید:
- تولید بیشتر
- زندگی با کیفیت و رفاه بیشتر
- آرامش و آسایش انسانها
همواره تعریف بهره وری با دو تعریف کارایی و اثربخش نیز گره خورده است، بنابراین لازم است تعریف مناسبی از کارایی و اثر بخشی نیز بیان شود.
کارایی
کارایی نسبت کار انجام شده به مقدار کاری است که باید انجام می‌شد.
کارایی در مورد سیستمهای بسته و مکانیکی همواره از ۱ کمتر است. اما در مورد سیستمهای باز (انسان) بر اثر انگیزش و رهبری صحیح می‌تواند بیشتر از ۱ باشد.
اثربخشی
اثربخشی عبارت از درجه و میزان نیل به اهداف تعیین شده است. یا اثربخشی نشان می‌دهد که با تلاشهای انجام شده چه میزان از نتایج مورد نظر حاصل شده است.
اثربخشی مفهومی کیفی است در صورتیکه کارایی جنبه کمی دارد. این دو لزوما همسو نیستند.
حال تعریف دیگری برای اثربخش به شکل زیر بدست می آید:
بهره‌وری = اثربخشی + کارایی
بهره‌وری = انجام کارهای درست + انجام درست کارها
چرا به افزایش بهره وری نیاز داریم، حال با دانستن مفهوم بهره وری، پرسش مهمی که بایستی پاسخ داده شود، دلیل نیاز به افزایش بهره وری است، مهمترین دلیل محدودیتهای عوامل تولید است.
راه‌های رسیدن به بهره‌وری بالا
- طرز قرار گرفتن تجهیزات و چگونگی کاربرد آنها
- جلوگیری از معطل ماندن عامل کار و اتلاف وقت کارگر
- بهبود کمی و کیفی ادوات و ابزار کار فنی
- استفاده صحیح از مواد و کاهش ضایعات
- مسلط ساختن عقل و منطق بر کلیه عوامل موثر در جریان تبدیل مواد به محصول
یکی از کشورهای نمونه و بسیار موفق در زمینه افزایش بهره وری و توجه ویژه به عوامل تولید بویژه نیروی انسانی کشور ژاپن می باشد که با بهره گیری از نظریات دکتر دمینگ انقلابی در کنترل و افزایش کیفیت زندگی و محصولات خود بوجود آورد.
شعار ژاپن در بهره‌وری
- احترام به مردم
- ترویج و پیشبرد رفاه انسانی
نیازهای انسان
کالاها
- غذا
- پوشاک
- مسکن
ب) خدمات
- امنیت
- بهداشت و درمان
- آموزش و پرورش
- ورزش و تفریحات سالم
رشد اقتصادی و توسعه اقتصادی
رشد اقتصادی یعنی تولید محصول بیشتر در سیستم اقتصادی یک مملکت. در حالیکه توسعه اقتصادی هم به معنای تولید بیشتر و هم به معنای تحول در چگونگی تولید محصولات، ونیز تجدید نظر در تخصیص منابع مادی و انسانی به شعبه‌های مختلف تولید است. توسعه اقتصادی یعنی پر کردن شکاف بین عرضه و تقاضا. راه‌حلهای توسعه اقتصادی عبارتند از:
- توسعه فیزیکی منابع (به ویژه سرمایه)
- کاهش مصرف
- افزایش بهره‌وری
دو مورد اول به راه‌حلهای کلاسیک معروفند.
مدیریت
رسالت و ماموریت اصلی علم مدیریت، دستیابی به بهره‌وری بیشتر است و این امر همواره مورد توجه مدیران برای اداره و مهندسی مجدد سازمانها بوده است. بهره‌وری حتی در سطح کوچکترین واحد اجتماعی یعنی خانواده هم رسوخ کرده است. به عبارت دیگر مدیریت، دانش افزایش بهره‌وری و استفاده بهینه از منابع و امکانات موجود به منظور نیل به اهداف تعیین شده است. با توجه به این موارد وظایف مدیریت در زیر خلاصه شده است:
- کنترل و نظارت
- رهبری
- برنامه‌ریزی و تخصیص منابع
- سازمان‌دهی
- هماهنگی
- ارزیابی سازمان
با توجه به تعاریف جدید، مدیریت هماهنگ ساختن کوششهای مادی و معنوی برای ایجاد و افزایش حداکثر سود با حداقل هزینه است.
سود یک شرکت تا حد زیادی به بهره‌وری آن شرکت در دراز مدت بستگی دارد. در اقتصاد خرد، عمده‌ترین هدف یک شرکت همیشه کسب درآمد یا به بیان دیگر سودآوری است. سودآوری نشان‌دهنده وضعیت مالی شرکت در زمان حال و بهره‌وری ترسیم کننده وضعیت شرکت در آینده است.
کشورهایی که برای توسعه اقتصادی خود به افزایش بهره‌وری بیش از افزایش منابع تولید تکیه کرده‌اند رشد سریعتری داشته‌اند و کشورهای توسعه یافته در این زمره‌اند.
یکی از برتریهای مدیریت ژاپن توجه به فعالیتها و رقابتهای گروهی و ارزش نهادن به گروه است. پاداش نصیب فعالیتهای گروهی می‌شود و حتی تندیسهای فردی جای خود را به تندیسهای گروهی داده‌اند.
افزایش بهره‌وری یعنی
- افزایش منابع- افزایش بازدهی
- کاهش منابع- افزایش بازدهی
- ثابت بودن منابع- افزایش بازدهی
- کاهش منابع- ثابت بودن بازدهی
نکته: کالاها و خدمات به خودی خود هدف ثابتی نبوده بلکه اهمیتشان در برآوردن نیازهاست و بس. با توجه به این مورد تعریف دیگری از بهره‌وری را می‌توان به صورت زیر ارایه کرد:
بهره‌وری = خارج قسمت “تامین نیازها و ارضای خواستها” به “فدا شدن منابع اقتصادی” است.
توسعه بهره‌وری به مقدار زیادی به توسعه فناوری بستگی دارد.
انواع بهره‌وری
- بهره‌وری مجموعه عوامل
- بهره‌وری عامل منفرد
متداولترین مفهوم بهره‌وری، بهروری عامل کار یا بهره‌وری نیروی انسانی است، معمولا هنگامی که از بهره‌وری بدون پسوند و پیشوند صحبت می‌شود منظور همین مورد است.
ارزش افزوده
اختلاف بین ستانده‌ها از مخارج مصروفه نشان دهنده ارزش افزوده است. مصارف ارزش افزوده عبارت است از:
- پرداخت دستمزدها و حقوق
- استهلاک ماشین‌آلات
- اجاره ساختمان
- بهره وامها
- مالیات
- سود مالکان
ستانده خالص منهای داده‌های واسطه یعنی مواد اولیه به علاوه تسهیلات (برق، آب، …) موجودی یا مواد در آغاز و پایان سال و سرانجام منهای کار قراردادی، تعمیر و نگهداری = ستانده حقیقی
به یک معنی دیگر ارزش افزوده عبارت است از ثروت اضافه‌ای که توسط سازمان و از طریق فرآیند تولید یا ارایه خدمات ایجاد می‌شود.
سازمان همواره باید تلاش کند تا ارزش افزوده کالاها و خدمات تولید شده را بررسی و روشهای بهبود آن را کشف کند تا از این طریق به بهره‌وری سازمان بیفزاید.
آگاهی نسبت به شاخصهای بهره‌وری و چگونگی روند تغییرات آن در آینده در تحقق بسیاری از هدفهای مناسب صنایع، تعیین میزان نیروی کار، و تخصصهای لازم، سودآوری سرمایه‌گذاریها، … بسیار سودمند است، و از سوی دیگر به برنامه‌ریزان اقتصادی در زمینه هدایت فعالیتها، اختصاص منابع و تعیین خطوط اساسی سیاست اشتغال کمک می‌کند.
برنامه‌ریزی برای بهبود بهره‌وری شامل
- تغییر در روشهای انگیزشی کارکنان
- بهبود شرایط کار
- بهبود سیستمها
- بهبود دستورالعملها
- بهبود روشها
- فناوری
در بین همه این عوامل مهمترین عامل بهره‌وری، نیروی انسانی است.
عوامل موثر در افزایش سطح بهره‌وری
- بهبود کیفی عامل کار
- اصلاح روابط مدیر و کارکنان و رهبری صحیح
- استفاده از نظرات و پیشنهادات کارکنان
- ره‌آوردهای فناوری
- افزایش سرمایه‌گذاری در تجهیزات و ماشین آلات
- صرفه جوییهای ناشی از تولید در مقیاس بزرگ
- بهبود کیفیت مواد اولیه
- تدابیر ارگونومی (مهندسی انسانی، یا دانش هماهنگ سازی میان انسان، محیط و ماشین)
دلایل بالا بودن سطح بهره‌وری در ژاپن
- تعلیم و تربیت در ژاپن سابقه طولانی دارد.
- تعلیمات فنی در مدارس حرفه‌ای از موقعیتی شامخ در سیستم آموزشی برخوردار است و به این دلیل کمبود کارگر ماهر مورد نمی‌یابد.
- برخلاف بسیاری از کشورهای اسلامی آسیا که در آنها مشارکت موثر نیمی از نیروی کار در فعالیتهای تولیدی عملا ممنوع است، در ژاپن از زنان در فعالیتهای بسیار زیاد و سودمندانه استفاده می‌شود.
- روابط کارگر و کارفرما براساس اصول صحیح روابط صنعتی استوار است و کارگران در جریان اخذ تصمیم فعالانه شرکت دارند.
- سرمایه‌های نسبتا هنگفت در تعلیم مدیریت به کارگرفته شده است.
- جلب سرمایه‌های خارجی پس از جنگ جهانی دوم و استفاده از آن در فعالیتهای تولیدی امکان جایگزینی عامل سرمایه را فراهم ساخته و اتخاذ روشهای صرفه‌جویی در نیروی کار را ممکن ساخته است.
- تولید به مقیاس وسیع و با توجه به حداکثر ظرفیت واحدهای صنعتی صورت می‌گیرد.
- بجای کشاورزی بر صنعت که دارای بازده بیشتر است تاکید می‌شود و درجه تنوع تولید و گوناگون سازی در صنایع بالاست.
عواملی که بر خلاقیت تاثیر منفی می‌گذارند
- پایین بودن سطح زندگی
- کمی درآمد افراد
کیفیت زندگی شغلی چه می‌گوید؟
- پرداخت مبتنی بر مهارت
- گزینش مبتنی بر شایستگی
- ایجاد حق تقدم در ثبات استخدام
- سرمایه‌گذاری زیاد در آموزش مسایل اقتصاد
- لزوم برقراری ارتباطات
اصطلاحات
| بهره‌وری | Productivity |
| سازمان همکاری اقتصادی اروپا | OEEC |
| سازمان بهره‌وری آسیایی | APO |
| اثربخشی | Effectiveness |
| کارایی | Efficiency |
| آژانس بهره‌وری اروپا | EPA |
| سودآوری | Profitability |
| سازمان بین‌المللی کار | ILO |
| کیفیت زندگی شغلی | Quality Work Life |
| ارزش افزوده | Added Value |
درود بر شما
همانند دیگر مقاله های موجود در سایت تان، بسیارعالی بود .
ممنون از محبت شما
سلام.وبسایت جامعی دارید.دستتون درد نکنه
سلام. خوشحالیم که گاما مورد توجه شما قرار گرفته است. لطفا از دیگر مقالات ما، دیدن فرمایید.